سیاه شدن لثه(علت، علائم+ راه های درمان)

رنگ لثه افراد مانند رنگ پوست می تواند متفاوت باشد،لثه های در بیشتر افراد به رنگ قرمز وصورتی هستند.اما برخی افراد مانند افراد سیاه پوست ممکن است از بدو تولد لثه های سیاه رنگ داشته باشند.
لثه‌های سیاه معمولاً نشانه‌ای از وجود ملانین بیشتر هستند، که ممکن است به دلیل وجود رنگدانه‌های بیشتر در پوست باشد. اما اگر قبلاً لثه‌های سیاه نداشته‌اید و این تغییر رنگ به وجود آمده است، ممکن است نشانه‌ای از بیماری باشد.
فهمیدن عواملی که ممکن است منجر به سیاه شدن لثه‌ها شود، و شناخت راهکارهایی برای پیشگیری از این مشکل و درمان آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.در این مقاله به بررسی عوامل مختلفی که می‌توانند منجر به سیاهی لثه‌ها شوند، و همچنین به ارتباط این پدیده با سلامت دهان و دندان و حتی سلامتی کلی بدن می‌پردازیم. همچنین راهکارهایی برای پیشگیری از این مشکل و مدیریت آن را بررسی می‌کنیم. پس تا انتهای این مقاله از سایت دکتر سمانه علایی، بهترین متخصص دندانپزشکی ترمیمی در اصفهان با ما همراه باشید.

سیاه شدن لثه چیست؟

سیاه شدن لثه یا gingival pigmentation به معنای تغییر رنگ لثه‌ها به سمت سیاه یا تیره‌ترین طیف رنگی است که ممکن است در لثه‌های افراد رخ دهد. این پدیده معمولاً به دلیل تجمع ملانین، که یک نوع پیگمانت (رنگدانه) است، در لایه‌های بالایی لثه‌ها اتفاق می‌افتد. ملانین مسئول ایجاد رنگدانه‌ها در بدن ما هستند، و زمانی که به طور ناهنجار در لثه ها تجمع کنند می‌توانند سیاه یا تیره‌ترین رنگ خود را به خود بگیرند. علل سیاه شدن لثه می‌تواند به عوامل مختلفی بر گردد گه در ادامه به بررسی این عوامل خواهیم پرداخت.

مهم‌ترین دلایل سیاه شدن لثه

لثه سیاه می تواند به دلیل تنوع طبیعی پوست، داروها و سیگار کشیدن ایجاد شود . ضایعات غیرسرطانی یا سرطانی نیز می توانند باعث ایجاد لکه های سیاه و تغییر رنگ روی لثه شوند. در ادامه به بررسی مهم ترین دلایل سیاه شدن لثه می پردازیم:

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان یکی از عوامل اصلی سیاه شدن لثه است. واقعیت این است که عدم شستشوی دندان‌ها به طور منظم و صحیح، استفاده نادرست از نخ دندان، و عدم مراجعه به دندانپزشک برای انجام جرمگیری دوره‌ای، می‌تواند منجر به تجمع پلاک دندانی در اطراف دندان و لثه شود. این پلاک می‌تواند باعث التهابات لثه شود و در نتیجه، به تیره شدن لثه‌ها منجر گردد.

بیشتر بخوانید:لثه سالم چه رنگی است؟ (بررسی علت رنگ های مختلف لثه)

پر کردن دندان

گاهی پر کردن دندان با استفاده از آمالگام می تواند باعث ایجاد تاتو آمالگام شود. تاتو آمالگام (Amalgam tattoo) یک وضعیت دهانی است که به عنوان یک نوع آلودگی بافت لثه به تتراکسید جیوه (ترکیب استفاده شده در ترمیم‌های آمالگام) شناخته می‌شود. این وضعیت معمولاً ناشی از وارد شدن ذرات میکروسکوپی از ترمیم‌های دندانی حاوی آمالگام به بافت لثه می‌باشد.
تاتو آمالگام معمولاً به صورت یک لکه یا نقطه سیاه یا آبی در لثه ظاهر می‌شود و ممکن است در نزدیکی یک دندان با ترمیم آمالگامی یا در محلی که قبلاً ترمیم آمالگامی انجام شده باشد، مشاهده شود. این وضعیت معمولاً بی‌خطر است و به طور کلی نیازی به درمان خاصی ندارد.
خالکوبی آمالگام معمولاً نیازی به حذف ندارد زیرا خطری برای سلامتی ایجاد نمی کند. با این حال، آنها اغلب به دلایل زیبایی حذف می شوند.

ماکول های ملانوتیک

لکه های کوچک و تیره روی لثه ممکن است ضایعات خوش خیم (غیر سرطانی) به نام ماکول ملانوتیک((Oral Melanotic Macule)) باشد. ماکول های ملانوتیک به دلیل افزایش تولید ملانین در نواحی لثه، لب پایین یا سقف دهان (کام) ایجاد می شوند. این ضایعات یکی از رایج ترین اشکال تغییر رنگ دهان هستند و هیچ خطری برای سلامتی ندارند و عوارض جانبی دیگری ایجاد نمی کنند.
ماکول های ملانوتیک مانند بیضی های کوچک و مسطح با حاشیه های نامنظم به نظر می رسند. این ضایعات معمولاً تنها حدود یک سانتی متر (سانتی متر) عرض دارند. ضایعات معمولاً به تدریج ظاهر می شوند و از قهوه ای به سیاه تغییر می کنند. با این حال، ماکول های ملانوتیک نیز می توانند آبی یا خاکستری تیره نیز به نظر برسند.

ملانوم بدخیم دهان

ملانوم بدخیم دهان یک نوع نادر از سرطان پوستی است که به ایجاد لکه‌های سیاه و کوچک روی لثه و سایر بافت‌های دهان منجر می‌شود. این ضایعات سرطانی در ابتدا شبیه به ماکول‌های ملانوتیک به نظر می‌رسند، اما با گذشت زمان تغییر می‌کنند. ملانوم بدخیم دهان یک شکل بسیار نادر از ملانوم است که تنها در 0.2٪ تا 8٪ از موارد ایجاد می‌شود.
مانند سایر اشکال ملانوم، لکه‌های ملانوما بدخیم دهان نیز به شکل ضایعات کوچک و قهوه‌ای سیاه با حاشیه‌های نامنظم ظاهر می‌شوند. این ضایعات ممکن است در نهایت باز شوند، خونریزی کنند و متورم شوند. ملانوما روی لثه‌ها نیز ممکن است به رنگ‌های خاکستری، قرمز یا بنفش به نظر برسد. در صورت مشاهده هرگونه لکه‌ای روی لثه که شروع به تغییر یا خونریزی کرد، بهتر است به پزشک مراجعه نمایید.

ملانوز سیگاری

مصرف مداوم سیگار می‌تواند منجر به تجمع ملانین در زیر بافت های لثه‌ها شود، که باعث سیاه شدن و تیره شدن لثه‌ها می‌شود. این تغییرات رنگی معمولاً به عنوان ملانوز سیگاری شناخته می‌شود. علاوه بر این، مصرف سیگار ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه، التهابات دهانی و اختلالات دهانی دیگر شود که همگی ممکن است باعث تغییرات رنگی و وضعیتی در دهان شوند.

بارداری

در دوره بارداری، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند به تجمع پلاک در دندان‌ها منجر شود، که این موضوع می‌تواند باعث التهاب لثه‌ها و در نتیجه تیره شدن آنها شود. بنابراین، حفظ بهداشت دهان و دندان حین بارداری اهمیت زیادی دارد، زیرا تأثیرات آن بر سلامت دهان و همچنین سلامت کلی باردار می‌تواند مهم باشد.

دندان درآوردن

دوره دندان درآوردن در نوزادان معمولاً در بازه زمانی شش تا نه ماهگی رخ می‌دهد. وقتی دندان‌ها ظاهر می‌شوند، لثه‌ها ممکن است کمی متورم و قرمز شوند یا حتی سیاه رنگ شوند. این تغییرات معمولاً به عنوان واکنش طبیعی بدن به فرآیند درآوردن دندان‌ها اتفاق می‌افتد و بیشتر مواقع نیاز به درمان خاصی ندارد. اما در صورتی که علائم نگران‌کننده‌ای از جمله تب، التهاب شدید یا ناراحتی شدید وجود داشته باشد، بهتر است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید.

عفونت حاد یا ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد

 ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد (ANUG) یک بیماری التهابی دهانی است که معمولاً به عواملی مانند تجمع باکتری‌ها در لثه‌ها، استفاده از تنباکو، استرس، سیستم ایمنی ضعیف، و یا نقض مراقبت‌های دهانی مرتبط است. این بیماری می‌تواند باعث التهاب و تخریب لثه‌ها و بافت‌های نرم دهان شود.

علائم این بیماری معمولاً شامل درد و تورم لثه، خونریزی، بوی بد دهان و حتی ایجاد زخم‌های زیاد در لثه‌ها می‌شود. این بیماری ممکن است با علائمی مانند تب، خستگی، و لنفادنوپاتی (تورم گره‌های لنفاوی) همراه باشد.
درمان ANUG معمولاً شامل تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل عفونت، استفاده از محلول‌های ضد التهاب دهانی، تمیزکاری دهان و لثه‌ها، و در موارد شدیدتر، جراحی برای تخریب بافت‌های آسیب دیده می‌شود. همچنین، توصیه می‌شود که افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، مراقبت دهانی منظم انجام دهند و از سیگار و دخانیات دوری کنند، زیرا این عوامل می‌توانند عفونت را تشدید کنند.

مصرف برخی داروها

بعضی داروها ممکن است باعث تیرگی، بنفشی شدن یا تغییر رنگ قهوه‌ای تیره لثه‌ها شوند. این تغییرات معمولاً ناشی از داروهایی است که می‌توانند ملانین را در لثه‌ها افزایش دهند و به لایه میانی پوست (درم) آسیب برسانند، در نتیجه آهن در آن ناحیه رسوب می‌کند و باعث ایجاد رنگدانه‌های سیاه می‌شود. افرادی که این تغییر رنگ را ناشی از داروها تجربه می‌کنند، ممکن است متوجه شوند که رنگ لب‌هایشان نیز تیره شده است.
در میان داروها که می‌توانند باعث سیاه شدن لثه شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مینوسیکلین: یک آنتی‌بیوتیک که برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود.
• کلرپرومازین: یک داروی ضد روان‌پریشی که برای درمان بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی استفاده می‌شود.
• کتوکونازول: یک ضدقارچ ایمیدازول که برای درمان عفونت‌های قارچی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• کلروکین و کینین: داروهای ضدمالاریا.
• بلئومایسین و سیکلوفسفامید: داروهای شیمی درمانی.
• زیدوودین: یک داروی ضد رتروویروسی که برای مدیریت عفونت HIV-1 استفاده می‌شود.

 

بیماری آدیسون

سیاه شدن لثه‌ها و تیره شدن دیگر غشاهای مخاطی دهان ممکن است نشانه‌های بیماری آدیسون (Addison diseases)باشد. این بیماری به دلیل آسیب دیدگی غدد آدرنال اتفاق می‌افتد که نمی‌توانند به اندازه کافی هورمون‌های کورتیزول و آلدوسترون تولید کنند. اگر این مشکل به درستی درمان نشود، می‌تواند به عملکرد نامناسب بدن و در نهایت به مرگ منجر شود. درمان با داروهای هورمونی می‌تواند به مدیریت این بیماری کمک کند و افراد را در حفظ سلامتی یاری نماید.
علائم دیگر بیماری آدیسون شامل موارد زیر می شود:

• کاهش وزن غیر منتظره یا ناگهانی
• ضعف عضلانی
• خستگی مزمن (طولانی مدت).
• از دست دادن اشتها
• درد شکم
• فشار خون پایین (فشار خون پایین)
• هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
• تیره شدن جای زخم ها، چین های پوستی، آرنج ها، زانوها، بند انگشتان و انگشتان پا
• تیره شدن پوشش داخلی گونه ها

سندرم پوتز جگرز

سندرم Peutz-Jeghers (PJS) یک بیماری نادر است که توسط یک جهش ژنی ایجاد می شود که رشد غیرسرطانی را در مناطقی از دستگاه گوارش مانند معده و روده ایجاد می کند. با این حال، این بیماری می تواند خطر ابتلا به سرطان دستگاه گوارش، پانکراس، دهانه رحم، تخمدان و سینه را افزایش دهد.
افراد مبتلا به PJS اغلب در دوران کودکی دچار لکه های کوچک و تیره روی لثه و دهان می شوند. این نواحی ریز سیاه معمولا با افزایش سن محو می شوند. سایر علائم PJS که معمولاً در دوران کودکی و نوجوانی ظاهر می شوند عبارتند از:
• لکه های تیره روی دست و پا
• لکه های تیره اطراف چشم ها، سوراخ های بینی و مقعد
• انسداد روده مکرر
• خونریزی مزمن

سرطان دهان

سرطان دهان از جمله بیماری‌های جدی است که می‌تواند باعث سیاهی لثه شود. علایم آن ممکن است شامل زخم‌ها یا توده‌های غیرطبیعی در دهان، خونریزی غیرمعمول، درد یا تورم در هر نقطه‌ای از دهان، سختی در بلعیدن، تغییرات در تن صدا و غیره باشد. این بیماری می‌تواند از عواملی مانند مصرف تنباکو و الکل، عدم بهداشت دهان و دندان، عفونت با ویروس HPV و عوامل ژنتیکی ناشی شود. درمان سرطان دهان ممکن است شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی باشد که بستگی به مرحله بالینی و جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد. درمان به موقع و منظم توسط یک تیم پزشکی متخصص می‌تواند اثربخش باشد.

روش‌های درمان سیاه شدن لثه

درمان لثه‌های سیاه معمولاً به عوامل مربوطه و علت اصلی آن بستگی دارد. ابتدا باید عامل اصلی سیاهی لثه مشخص شود. در صورتی که علت آن به عواملی مانند عفونت، التهابات، یا بیماری‌هایی مانند سرطان دهان مربوط باشد، درمان باید با مدیریت آن عوارض آغاز شود.
به طور کلی انواع روش های درمان سیاه شدن لثه عبارتند از:

اسکالپل (Scalpel)

در این روش، بافت سیاه رنگ لثه به همراه لایه ای از بافت پایه‌ای آن با استفاده از ابزار جراحی از بین می‌رود. این روش به عنوان یکی از روش‌های اقتصادی و سریع برای درمان سیاهی لثه معرفی می‌شود.

کرایوسرجری (Cryosurgery)

در این روش، سرمای شدید برای انجماد بافت لثه به کار گرفته می شود. این فرایند می‌تواند به طور موثری بافت سیاه رنگ لثه را از بین ببرد.

دپیگمانتاسیون (Depigmentation)

این روش معمولاً با استفاده از لیزر دندانپزشکی انجام می‌شود تا سلول‌های تولید کننده ملانین در لثه حذف شوند و سیاهی لثه بهبود یابد.

پیوند لثه (Gum Grafting)

در این روش، بافت سالم از دیگر نقاط دهان به منظور پوشش منطقه سیاه شده لثه منتقل می‌شود. این روش معمولاً برای پوشش ناحیه‌هایی که از دست رفته یا ضعیف شده‌اند، استفاده می‌شود.

بلیچینگ (Bleaching)

در این روش، با استفاده از مواد شیمیایی یا لیزر، رنگ سیاهی لثه کاهش می‌یابد و لثه‌ها روشن‌تر می‌شوند. این روش معمولاً برای مواردی که سیاهی لثه ناشی از رنگدهی غیر طبیعی استفاده می‌شود.
برای درمان سیاهی لثه و تغییر رنگ ان با روش بلیچینگ کلیک کنید: بلیچینگ در اصفهان

مصرف دارو

در مواردی که سیاهی لثه ناشی از عفونت و باکتری‌ها باشد، ممکن است داروهای آنتی‌بیوتیک مورد استفاده قرار گیرند تا باکتری‌ها را از بین ببرند و سیاهی لثه را درمان کنند.

هر کدام از این روش‌ها نیازمند ارزیابی و توصیه توسط یک دندانپزشک می‌باشد، بنابراین بهتر است قبل از انتخاب هر روشی، با یک متخصص مشورت کنید تا بهترین گزینه را برای شما تعیین کنید.

روش های پیشگیری از سیاه شدن لثه‌ها

برای پیشگیری از سیاه شدن لثه‌ها و حفظ سلامت آن‌ها، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

1. رعایت بهداشت دهانی: شامل شستشوی دندان‌ها حداقل دو بار در روز با مسواک ، استفاده از نخ دندان برای پاک کردن مواد غذایی میان دندان‌ها و استفاده از دهانشویه ضد باکتری.
2. مراقبت از لثه‌ها: از جمله استفاده از مسواک نرم و بدون فشار بیش از حد بر روی لثه‌ها، و انجام ماساژ لثه‌ها با استفاده از برس مخصوص لثه.
3. مراجعه به دندانپزشک: برای بررسی و تشخیص زودهنگام هر گونه مشکل در لثه‌ها و دهان، مراجعه منظم به دندانپزشک بسیار مهم است.
4. عدم استفاده از عوامل تحریک کننده: اجتناب از سیگار کشیدن، مصرف تنباکو و محصولات تنباکویی دیگر، محافظت از دندان‌ها در برابر ضربه و صدمات و جلوگیری از مواد آسیب زا برای دهان می‌تواند به پیشگیری از سیاه شدن لثه‌ها کمک کند.
5. تغذیه مناسب: مصرف مواد غذایی سالم و غنی از ویتامین‌ها و مواد مغذی برای حفظ سلامتی لثه‌ها و پیشگیری از عوارضی مانند التهاب لثه مفید است.
6. مراقبت از سلامت عمومی: برای پیشگیری از بیماری‌هایی مانند دیابت که ممکن است بر روی سلامت لثه‌ها تأثیر بگذارند، مراقبت از سلامت عمومی و مشاوره با پزشک معالج بسیار مهم است.

با رعایت این راهنماها و انجام مراقبت‌های لازم، می‌توانید از سلامت و زیبایی لثه‌های خود مراقبت کنید و از سیاه شدن آن‌ها جلوگیری کنید.

برای سیاه شدن لثه های چه زمانی به پزشک یا دندانپزشک مراجعه نماییم ؟

به طور کلی 95 درصد سیاه شدن لثه ها مشکل جدی نیست. با این حال در صورتی که لثه‌های شما تغییر رنگ ناگهانی داشته باشند و به سیاهی یا رنگ غیرمعمولی تغییر کنند، مراجعه به یک پزشک یا دندانپزشک توصیه می‌شود. همچنین، اگر همراه با تغییر رنگ لثه، علائمی نظیر خونریزی لثه، تورم، درد، زخم دهان، یا هرگونه علایم غیرمعمول دیگری مشاهده کنید، باید به سرعت به متخصص مراجعه کنید. این علایم ممکن است نشانه‌های مشکلات جدی‌تری مانند عفونت، التهاب یا حتی سرطان دهان باشند.

سوالات متداول

علت سیاه شدن لثه چیست؟

علت سیاه شدن لثه می‌تواند شامل تجمع ملانین، سیگار کشیدن، مصرف برخی داروها، بیماری‌های لثه، عفونت‌ها، آسیب یا ضربه، و بیماری‌های سیستمیک مانند بیماری آدیسون باشد.

چگونه از شر لثه های سیاه خلاص شوم؟

برای خلاص شدن از لثه‌های سیاه، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• رعایت بهداشت دهان و دندان به طور منظم.
• ترک سیگار و مواد مخدر.
• مراجعه به دندانپزشک برای بررسی و درمان.
• استفاده از روش‌های جراحی مانند اسکالپل، لیزر، و کرایو سرجری.
• انجام پیوند لثه یا بلیچینگ تحت نظر دندانپزشک.
• مصرف داروهای مناسب در صورت وجود عفونت یا بیماری‌های زمینه‌ای.

آیا باید نگران تیرگی لثه هایم باشم؟

در بیشتر موارد، تیرگی لثه‌ها جدی نیست و نیازی به نگرانی ندارد. با این حال، اگر تیرگی لثه‌ها با علائمی مانند درد، خونریزی، زخم، یا تورم همراه باشد، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود و در صورت نیاز درمان مناسبی انجام شود.

آیا سیاه شدن لثه قابل درمان است؟

بله، سیاه شدن لثه قابل درمان است. بسته به علت تیرگی، روش‌های مختلفی از جمله رعایت بهداشت دهان و دندان، ترک سیگار، جراحی اسکالپل، کرایو سرجری، دپیگمانتاسیون، پیوند لثه و درمان دارویی وجود دارد که می‌توان از آنها استفاده کرد.